لومن و لوکس دو واحد مهم در مفهوم روشنایی هستند. در سیستم SI، واحد استاندارد روشنایی “لوکس” است که شدت روشنایی از یک شمع در فاصله یک متر را نمایان می‌سازد. به عبارت دیگر، یک لوکس برابر با نور یک شمع در یک متر فاصله می‌باشد. همچنین، میزان نور ماه در آسمان بدون ابر نیز حدود یک لوکس است.
لومن واحد اندازه‌گیری مقدار نور از یک منبع نور است. این واحد به میزان تولید نور توسط یک منبع خاص اشاره دارد. این واحد اهمیت زیادی در حوزه‌های گوناگونی از جمله طراحی نورپردازی و استفاده از روشنایی مصنوعی در محیط‌های مختلف دارد.
ارتباط بین واحدهای لومن و لوکس در اندازه‌گیری
لومن واحد اندازه‌گیری مقدار نور در یک منبع نور است. یک لوکس شدت نوری را نشان می‌دهد که به یک متر مربع از سطح می‌تابد. بر این اساس، ۱۰۰۰ لومن بر روی ۱۰ متر مربع شدت روشنایی ۱۰۰ لوکس خواهد داشت. با توجه به این ارتباط، روشنایی فضای بزرگتر نیازمند تعداد بیشتری منابع نور است.
سوالات زیادی درباره انتخاب مناسب چراغ یا پروژکتور برای روشنایی فضاها وجود دارد که به توضیحات بستگی دارد. مثلاً پروژکتور اس ام دی ۵۰ وات با شار خروجی ۶۰۰۰ لومن برای فضای ۱۰ متر مربع حدود ۶۰۰ لوکس نور ایجاد می‌کند. با این حال، در فضای ۱۰۰ متر مربع، تنها ۶۰ لوکس شدت نور به دست می‌آید که حداقل نور قابل قبول برای محیط عمومی خارج از ساختمان محسوب می‌شود.
میزان لوکس یک لامپ یا چراغ متغیر است و به فاکتورهای مختلفی نظیر اندازه فضا و ضریب جذب دیوارها و کف بستگی دارد. در عین حال شار نوری یک منبع نور ثابت است و شدت روشنایی توسط دستگاه لوکس‌متر در نقاط مختلف فضا اندازه‌گیری می‌شود.
تفاوت بین واحد لومن (روشنایی) و واحد وات (توان)
تفاوت اساسی در تحلیل لومن نسبت به وات، در شیوه نگاه به روشنایی است. در تحلیل صوت و دیگر انرژی‌ها، اغلب از واحد توان (وات) استفاده می‌شود. اما در مورد روشنایی، استفاده از لومن به دلیل رفتار غیرخطی چشم انسان در پاسخ به شدت نور، بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
با توجه به حساسیت چشم انسان نسبت به شدت نور، تحلیل شدت روشنایی بر اساس لومن (مقدار روشنایی قابل رویت توسط چشم)، به جای توان خروجی منبع نور، مورد توجه قرار می‌گیرد. این نگرش نشان می‌دهد که در مطالعه روشنایی، تأکید بر روی مقداری از نور است که توسط چشم انسان قابل رویت است، حاکم است.
روش محاسبه لومن: اندازه‌گیری نور خروجی منابع نوری
مقدار لومن ناشی از یک منبع نور، ترکیبی از شار نور خروجی و شعاع منبع است. بر اساس انتگرال شدن شدت نور در یک سطح بسته با در نظر گرفتن مقدار رویت، ما مقدار لومن را محاسبه می‌کنیم. برای منابع نور نقطه‌ای که نور را به تمام جهات سان می‌کنند، مقدار لومن برابر با ۴πa لومن است. از ابزارهایی مانند گره نوری یا گونیوفوتومتر برای اندازه‌گیری مقادیر لوکس و محاسبه لومن با استفاده از اطلاعات زاویه‌های نور در نقاط مختلف استفاده می‌شود. هرچه تعداد زوایا بیشتر باشد، دقت محاسبات بیشتر و نتیجه دقیق‌تر خواهد بود.
راهنمای انتخاب نور مناسب براساس مساحت فضا
با انتخاب مناسب لامپ و چراغ، علاوه بر لومن و وات، مساحت فضای مورد استفاده نیز اهمیت زیادی دارد. در زیر، نیاز به lumen برای فضاهای مختلف داخلی و خارجی بررسی شده است:
- آشپزخانه: 300-400 lumen
- اتاق نشیمن: 400-500 lumen
- راه پله: 300 lumen
- اتاق خواب: 300-400 lumen
- اتاق کار: 700-800 lumen
- اتاق مطالعه: 400 lumen
- سرویس بهداشتی و حمام: 500-600 lumen
- واحد بیرونی: 300-600 lumen
توجه به این مقادیر، به شما کمک می‌کند تا نور متناسب با نیاز و ابعاد هر فضا را انتخاب کرده و راحتی و روشنایی مطلوب را ایجاد کنید.
